به نقل از «عصر ایران»

مدرنیزاسیونِ مخرّب؛ وقتی طرح توجیهی جای طرح مطالعاتی نشست

تاریخ انتشار: ۴ مرداد ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۲۶۳۶۵۸۲

  عصر ایران؛ محمد باقر محسنی ساروی- در تمام دنیا ماه‌ها پیش از آغاز عملیات ساخت‌و‌ساز یک پروژه عمرانی و به‌تعبیر ما «کلنگ‌زنی»، طرح مطالعاتی در این خصوص تهیه می‌شود، طرحی که توسط افرادی خارج از دستگاه و وزارت‌خانه سفارش‌دهنده یا مدافع اجرا صورت می‌گیرد و معمولاً اندیشکده‌های تخصصی خارج از بدنه دولت که به آن «thinkthank» می‌گویند و با فاعلیّت کارشناسان و متخصصان آن حوزه و مشارکت کارشناسان امور اقلیمی و مردم‌شناسی آن را بر عهده می‌گیرند، تکمیل و به دستگاه اجرایی ارائه می‌شود و اجرا یا عدم اجرای تمامتِ پروژه به نتیجه این کار پژوهشی وابسته است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

   وقتی روال به این شکل انجام می‌شود همه هزینه‌ها، فایده‌ها و چالش‌های احتمالی اجرای پروژه تا یکی دو دهه بعد هم به زیر ذره‌بین برده می‌شوند و برای همه این ابهامات راه‌حل و پاسخ روشن و قطعی «cut and clear»، تعیین می‌شود و در نهایت نتیجه طرح مطالعاتی که همه امور به‌ویژه مسائل اقلیمی، فرهنگ بومی، تبعات اجتماعی و صلاح کلی مورد سنجش قرار گرفت، به وزارت‌خانه یا دستگاه سفارش‌دهنده و مجری ارائه می‌شود و ضمناً اندیشکده مورد نظر درخصوص نتیجه تحقیقات خود نیز مسئول است و باید درخصوص آن پاسخگو باشد.

   اما در کشور ما و طی دو سه دهه قبل، «مطالعه و پژوهش مستقل از دستگاه مجری طرح» به‌طور کامل حذف شد و در برخی موارد، طرح توسط کارشناسان واحد تحقیق و پژوهش همان وزارت‌خانه یا دستگاه و نهاد انجام می‌گرفت و ناگفته پیداست که در ایران، کمتر کارشناسی نظری برخلاف نظر مدیران ارشد دستگاه متبوع خود می‌دهد و حتی برخی متخصصان، به مدیران ارشد خود وفادارترند تا به علم و پژوهش -در ماجرای کرونا بارها شاهد این رویکرد در برخی مدیران حوزه درمان بودیم- و در برخی موارد نیز جای آن را مفهومی عجیب و غریب به نام «طرح توجیهی» گرفت. 

   طرح توجیهی همان‌گونه که از نامش پیداست بر منافع و دستاوردهای زودهنگام و مثبت اجرای طرح تأکید دارد و با نگاهی «تک‌ساحتی» تلاش دارد در چند صفحه، امتیازات پروژه -تنها امتیازات- را کشف کند و به زیر ذره‌بین ببرد و بزرگ‌نمایی کند به‌گونه‌ای که خوشامد مدیران ارشد دستگاه به‌عنوان کارفرما و شرکت‌های پیمانکار باشد.

   در طرح توجیهی هرگز پیامدها و عوارض خطرناک «اقلیمی»، تبعات و تنش‌های اجتماعی، جابه‌جایی و کوچ قهری و تخریب احتمالی فرهنگ بومی پروژه‌ها و مگاپروژه‌های عمرانی مورد بررسی قرار نمی‌گیرد و حتی آشکارا، به کنار گذاشته می‌شود و به همین دلیل مدیران برای کلنگ به دست شدن یا روبان پاره‌کردن شتاب می‌کنند و این همان «مدرنیزاسیون یا نوسازی مخرّب» است.

   قصه امروز خوزستان، دم خروسی است که بیرون زد تا هم مدیران و هم مردم را از این «خرابی عمیق در پوشش عمارت» آگاه کند و همه اعم از مدیران و کارشناسان به خود بیایند و اعتراف کنند که آخر «این راه که می‌رویم، ترکستان است».

   شوربختانه هم‌اکنون در چندین استان شاهد اجرای این‌دست «مگاپروژه‌ها» هستیم که به‌عنوان نمونه به دو طرح بزرگی که بدون هیچ مطالعه و پژوهش در دو استان سمنان و مازندران در حال اجرا است، اشاره می‌رود:

   نخست طرح سد فینسک بر روی «اسبه‌رو» در سمنان که برنامه دارد آب این رود را به شهرک‌ها و مناطق صنعتی سمنان انتقال دهد درحالی که این رود، سرشاخه رود تجن در مازندران است که شالیزارهای چند شهر را مشروب می‌کند و و با احداث سد «فینسک» فردا بخش‌هایی از شرق و مرکز مازندران به روز خوزستان امروز دچار می‌شوند و نه آبی به شالیزارهای‌شان می‌رسد و نه آب شرب خواهند داشت.

   دوم احداث دو نیروگاه زباله‌سوز در استان مازندران است که البته به دروغ نام نیروگاه بر آن نهادند چون قرار نیست هیچ برقی تولید کند. قرار است تر و خشک زباله را با هم بسوزاند. درخصوص این دو طرح بزرگ هیچ مطالعات مستقلی صورت نگرفت و جای تأسف است که هر دو طرح از محل اعتبارات ملی تغذیه شدند و می‌شوند. برخی پروژه‌های شیرین‌سازی و انتقال آب از دریای عمان به فلات مرکزی ایران هم از مصادیق همین «مدرنیزاسیون مخرّب» هستند که امیدوارم متخصصان به آن بپردازند.

   ما به معاونت محیط‌زیست امیدی نداریم اما آیا چراغ عقلانیت و خرد در مدیریت کشور کاملاً به زوال رفت؟ آیا نباید در کنار هشدار کارشناسان، شاهد صدای اعتراض مدیران و نمایندگان باشیم؟

منبع: عصر ایران

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.asriran.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «عصر ایران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۲۶۳۶۵۸۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

ارتقا وضعیت نگهداشت شهر یزد با تکمیل پروژه‌های نیمه تمام در سال پایانی شورای شهر یزد

رئیس کمیسیون نظارت و حقوقی شورای اسلامی شهر یزد گفت: ایجاد موج جدیدی از خدمت با تکیه بر همدلی و همراهی همه مدیران مناطق و واحدهای ستادی شهرداری یزد مورد انتظار است.

به گزارش خبرگزاری ایمنا از یزد و به نقل از روابط عمومی شورای اسلامی شهر یزد، محمدمهدی نیکونژاد خطاب به مدیران و معاونین شهرداری در یک سال پایانی شورا، ایجاد موج جدیدی از خدمت با تکیه بر همدلی و همراهی مدیران مناطق و واحدهای ستادی شهرداری یزد مورد انتظار است.

وی با اشاره به مأموریت اصلی شهر که ارتقا وضعیت نگه داشت شهر توسط مدیران شهری است افزود: در جریان بارندگی‌های اخیر به دلیل اقدامات اساسی و زیر بنایی مناسبی که در سال گذشته انجام شد، کم‌ترین آسیب به شهر و شهروندان وارد شد.

نیکونژاد ادامه داد: مأموریت دیگر تکمیل طرح‌های متوقف، نیمه تمام یا در حال اجرای شهرداری شده است که باید با نیت خیرخواهانه و جهت خدمت به مردم با سرعت و دقت و بدون نقص مدنظر قرار گیرد.

رئیس کمیسیون نظارت و حقوقی شورای اسلامی شهر یزد خاطرنشان کرد: اکنون که در ابتدای سال قرار داریم باید به گونه‌ای برنامه‌ریزی شود که تا قبل از ورود به فصل سرد سال بخش قابل توجهی از پروژه‌های عمرانی به مرحله پایانی رسیده باشد و انرژی، اعتبار همچنین نیروی انسانی را در همین راستا متمرکز کرده و به کار گرفته شود.

کد خبر 750175